Muzyka odgrywa istotną rolę w kampaniach wyborczych, budując emocje i wzmacniając przekaz kandydatów. Jej wykorzystanie wiąże się jednak z koniecznością przestrzegania przepisów prawa autorskiego. Wyjaśniamy, jak legalnie korzystać z utworów muzycznych, by nie narazić się na roszczenia twórców.
🎵 Muzyka w kampanii wyborczej a prawa autorskie – co trzeba wiedzieć?
Kampania wyborcza to często bardzo złożony proces, w ramach którego produkowane są różnego rodzaju spoty, tworzone posty, publikacje oraz plakaty. Każda z osób, której działania promować ma kampania, chce by była ona jak najlepsza oraz spotkała się z pozytywnym odbiorem. Działania prowadzone w ramach kampanii wyborczych, bardzo często związane są z wykorzystaniem utworów muzycznych, co wiąże się z koniecznością uzyskania odpowiednich zezwoleń.
Wykorzystując utwory muzyczne czy słowno-muzyczne należy mieć na uwadze autorskie prawa ich twórców. W przypadku kampanii wyborczej o prawa te należy zadbać w szczególności, ponieważ nie każdy twórca może życzyć sobie, by jego utwory wykorzystywała dana partia, jej kandydat, bądź też by w ogóle były one wykorzystywane w kontekście politycznym. Wynika to z tego, że twórca może nie utożsamiać się z proponowanymi przez daną partię wartościami, postulatami, czy też w ogóle nie być osobą zainteresowaną szeroko rozumianą polityką.
⚖️ Uniknij roszczeń twórców – zasady korzystania z muzyki w kampanii
Chcąc wykorzystać jakikolwiek utwór muzyczny pamiętajmy, że jego autorom przysługują do niego autorskie prawa majątkowe oraz osobiste. Autorskie prawa majątkowe upoważniają twórców do korzystania i rozporządzania utworem oraz pobierania za to wynagrodzenia. Tymi prawami zarządza ZAiKS.
- Autorskie prawa osobiste przyznają twórcom im uprawnienia do:
- autorstwa utworu,
- oznaczenia utworu ich nazwiskiem, pseudonimem lub udostępniania go anonimowo,
- nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania,
- decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności,
- nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
Każdorazowo, korzystając z dzieła pod uwagę wziąć należy wszystkie ww. uprawnienia twórców. Dodatkowo, korzystając z dzieła w ramach kampanii wyborczej, wziąć należy pod uwagę dwa rodzaje sytuacji (sposobów korzystania), które warunkowały będą tożsamość podmiotu, od którego konieczne będzie uzyskanie zgody na takie wykorzystanie.
🧩 Dwa sposoby wykorzystania utworów – dwie różne procedury
SYTUACJA I:
Partia polityczna “X” planuje wykorzystanie utworu “A” w swojej kampanii. Wykorzystanie to polegać ma na uczynieniu z utworu “A” pewnego rodzaju motywu przewodniego kampanii, a więc wiązać ma się z wykorzystaniem utworu w spocie wyborczym, czy innych przekazach w mediach ogólnokrajowych.
Zgodę na wykorzytanie utworu w ramach kampanii poprzez połaczenie go z innym utworem i synchronizację ze spotem wyborczym należy uzyskać bezpośrednio od twórców, bądź ich spadkobierców, którzy dysponują autorskimi prawami osobistymi po śmierci autora. Zgoda nie zostanie udzielona bezpośrednio przez ZAiKS. To tzw. synchronizacja.
📌Więcej o tym przeczytasz tutaj 👉O co chodzi w synchronizacji?
Działanie takie wynika przede wszystkim z faktu, iż twórcom przysługują autorskie prawa osobiste do ich dzieła, w tym przede wszystkim prawo do rzetelnego wykorzystania utworu oraz prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z niego. W sytuacji, w której dany utwór wykorzystany miałby zostać jako motyw przewodni kampanii wyborczej, jego twórcy niejako automatycznie zostają powiązani z daną grupą polityczną, co odebrane może zostać jako wyrażenie poparcia dla niej.
Ze względu na poszanowanie praw osobistych twórców, w tym wolności twórców w zakresie ich poglądów politycznych, ZAiKS nie jest upoważniony do wyrażenia zgody na wykorzystanie utworu w takiej formie natomiast udzieli licencji na każdorazowe korzystanie z utworu (w ramach spotu wyborczego) na polach eksploatacj na na których działa jako organizacja zbiorowego zarządzania.
SYTUACJA II:
Partia polityczna “X” planuje wykorzystanie utworu “A” w swojej kampanii. Wykorzystanie to polegać ma na odtworzeniu utworu, jako tła muzycznego na wiecu politycznym lub innym wydarzeniu towarzyszącym kampanii. Utwór “A” nie ma być przy tym wykorzystywany przez partię “X” w materiałach promocyjnych, czy innego rodzaju materiałach wyborczych.
Zgodę na wykorzystanie utworu w taki sposób można uzyskać bezpośrednio od ZAiKS, który wyręczy twórcę w zakresie dysponowania jego prawami autorskimi.
Taka możliwość wynika z tego, że utwór muzyczny w wyżej wskazanym wypadku wykorzystany ma zostać jedynie jako tło danego wydarzenia, obok innych utworów, podobnie jak ma to miejsce na koncercie, czy innego rodzaju uroczystości. W sytuacji takiego wykorzystania utworu, nie istnieje ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd co do tego, że autor popiera dane ugrupowanie, czy też, że promuje jego działania. Tym samym, nie zachodzi również w tym wypadku ryzyko naruszenia autorskich praw osobistych przysługujących twórcy dzieła muzycznego.
‼️Ważne
Pamiętaj, by wykorzystując utwór w kampanii politycznej zawsze wziąć pod uwagę z jakiego rodzaju wykorzystaniem masz do czynienia. Jest to kluczowe, ponieważ sposób korzystania z dzieła będzie w tym wypadku warunkował to, do kogo zwrócić musisz się o odpowiednie zezwolenie.
Podsumowanie
- Utwory muzyczne są chronione prawem autorskim, które obejmuje zarówno prawa majątkowe (np. wynagrodzenie), jak i osobiste (np. rzetelne wykorzystanie dzieła).
- W kampanii wyborczej szczególnie ważne jest poszanowanie praw osobistych twórców, ponieważ mogą oni nie chcieć być kojarzeni z konkretną partią lub kandydatem.
- W przypadku użycia utworu w spocie wyborczym lub jako motywu kampanii (tzw. synchronizacja), zgodę należy uzyskać bezpośrednio od twórcy lub jego spadkobierców – nie od ZAiKS.
- Jeśli utwór ma być tylko tłem muzycznym podczas wydarzenia (np. wiecu), zgodę na jego odtworzenie można uzyskać od ZAiKS, bez konieczności kontaktu z twórcą.
- Zawsze określ dokładnie sposób wykorzystania utworu, by wiedzieć, do kogo należy się zwrócić o zgodę i uniknąć naruszenia prawa.