Pojęcie producenta odnosi się w kontekście branży muzycznej do kilku różnych ról i bez doprecyzowania albo określonego kontekstu, trudno rozpoznać, o jakim znaczeniu słowa “producent” mówimy. Wyjaśniamy kim jest producent według litery prawa.
🎭 Kim jest „producent”? – trzy znaczenia jednego słowa
Najczęściej można się spotkać z następującymi trzema znaczeniami słowa “producent”, które dotyczą bardzo różnych rodzajów działalności:
-
- Producent fonogramu - podmiot, którego rolą jest organizacja i finansowanie nagrań muzycznych, a nie wkład artystyczny w nagrywany materiał. Producent fonogramu uzyskuje określone prawa wynikające z jego roli, które skutkują m.in. możliwością uzyskiwania tantiem z tytułu użytkowania nagrań (fonogramów) przez inne podmioty.
- Producent muzyczny - opisany szczegółowo ➡️ tutaj, wywiera istotny wpływ na całościowy proces produkcji muzyki i ostateczny efekt artystyczny, ale nie musi mieć stricte twórczego wkładu (jako autot tekstu czy kompozytor muzyki). Producent muzyczny nie staje się właścicielem praw do nagrań, przy których pracuje.
- Producent (zamiennie beatmaker) - w gatunkach muzycznych, w których do stworzenia muzyki używane są sprzęty elektroniczne, komputery, syntezatory itd., to osoba odpowiedzialna za stworzenie muzycznej warstwy utworu (w odróżnieniu od słownej) czyli podkładu muzycznego.
🔊 Czym jest fonogram i kto go produkuje?
Fonogram to: “pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych”, jak stanowi art. 94 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Fonogramem może być pojedyncze nagranie (singiel), a także zestaw nagrań (EP, album). Fonogram jest szczególnego rodzaju dobrem niematerialnym, tzn. pierwotną rejestracją dźwięków (ich utrwaleniem). Kwestia zastosowanej techniki rejestracji nie odgrywa tutaj znaczenia. Należy zatem odróżnić fonogram od jego nośnika (np. konkretnej płyty CD), podobnie jak w przypadku utworów odróżnia się np. powieść jako utwór literacki od konkretnej książki.
Producent fonogramu to osoba fizyczna lub osoba prawna, która poczyniła wysiłek organizacyjny i finansowy prowadzący do powstania fonogramu. Domniemywa się, że producentem fonogramu lub wideogramu jest osoba, pod której nazwiskiem lub firmą (nazwą) fonogram lub wideogram został po raz pierwszy sporządzony.
🎼 Kim jest producent fonogramu w praktyce?
Producentem fonogramu jest zwykle wytwórnia muzyczna, która na podstawie kontraktów z artystami, produkuje nagrania, czyli utrwalone artystyczne wykonania utworów muzycznych lub słowno-muzycznych, a fonogramem jest zmasterowane nagranie pojedynczego utworu lub ich zestawu.
W dzisiejszych czasach rolę wytwórni niejednokrotnie może pełnić sam artysta - jeśli samodzielnie finansuje i organizuje swoje nagrania, a dzisiaj działa w ten sposób wiele osób: zarówno początkujących twórców, jak i popularnych artystów wyprzedających trasy koncertowe i platynowe nakłady płyt.
📌 Co należy do obowiązków producenta fonogramu?
-
- Pozyskanie licencji lub praw do tekstu i kompozycji oraz do artystycznych wykonań utworów, które są rejestrowane.
- Zawarcie umów i rozliczenie ze wszystkimi osobami biorącymi udział w nagraniach: artystami wykonawcami, realizatorami nagrań, aranżerami, producentami muzycznymi, osobami odpowiedzialnymi za ostateczny miks i mastering.
- Zapewnienie / wynajęcie studia nagrań.
- Koordynacja harmonogramu prac nad nagraniami.
📖 Jakie wyłączne prawa ma producent fonogramu?
- Wyłącznie producent fonogramu może decydować o następujących formach rozporządzania i korzystania z fonogramu
- zwielokrotnianie fonogramu.
- wprowadzanie fonogramu lub jego egzemplarzy do obrotu.
- najem lub użyczenie egzemplarze fonogramu.
- publiczne udostępnienie fonogramu w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w czasie i miejscu przez siebie wybranym (np. w Internecie).
Producent fongoramu ma również prawo do uzyskiwania wynagrodzeń z tytułu nadawania, reemitowania lub odtwarzania wprowadzonego do obrotu fonogramu.
Warto zwrócić uwagę na to, że producent fonogramu NIE MUSI publicznie udostępniać, ani zwielokrotniać, ani wprowadzać do obrotu fonogramu - wtedy swoje wyłączne prawa opisane wyżej zachowuje przez 50 lat od sporządzenia fonogramu. Jest to spore okienko czasowe na decyzję o ewentualnej publikacji.
W przypadku, kiedy producent opublikuje lub rozpowszechni fonogram - swoje prawa zachowuje przez 70 lat od publikacji.
Producenci fonogramów mogą zrzeszać się w dedykowanych im organizacjach zbiorowego zarządzania (w Polsce taką organizacją jest ZPAV), które wspierają i pomagają chronić ich prawa i rozliczają na rzecz producentów tantiemy z nadań oraz publicznych odtworzeń nagrań dźwiękowych.
Podsumowanie
- producent fonogramu to inna rola, niż producent muzyczny
- producent fonogramu przyczynia się do powstania nagrań organizacyjnie, a producent muzyczny kreatywnie
- producent fonogramu to podmiot praw pokrewnych (producent muzyczny nim nie jest)
- jest możliwe, że obie te role pełni jedna osoba, ale nadal są to osobne role, z których wynikają inne obowiązki i inne prawa
