Branża muzyczna zna przypadki coverów, które stały się popularniejsze niż utwory oryginalne. Czy to znaczy, że każdy może zaśpiewać cudzy utwór i wrzucić nagranie np. na YouTube’a?
Wiesz, że Jestem twoją bajką w wykonaniu Sanah to cover piosenki, którą czterdzieści lat wcześniej wykonała Zdzisława Sośnicka, a Ostatni raz zatańczysz ze mną Tribbsa i Kubańczyka to cover piosenki Krzysztofa Krawczyka z 1987 roku?
Czym jest cover?
Cover to nowe wykonanie lub modyfikacja już istniejącego utworu. Co ważne, definicji coveru nie znajdziemy w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jest to określenie przyjęte przez branżę do opisania różnych przypadków: od zaśpiewania utworu przez innego artystę wykonawcę, przez tłumaczenie oryginalnego tekstu, aż po całkowitą zmianę kompozycji.
Gdy twórca zabiera się za nagranie coveru, kluczowe jest określenie, czy chce zarejestrować nowe wykonanie oryginału czy stworzyć jego opracowanie.
Interpretacja utworu
Interpretacja to kolejne artystyczne wykonanie utworu bez dokonywania w nim zmian o charakterze twórczym.
- Artysta wykonawca nie modyfikuje utworu, ale może dodać własne ozdobniki czy wokalizy, np. zmienić:
- tempo (agogikę),
- dynamikę (przebieg głośności),
- artykulację (sposób wydobycia dźwięku),
- frazowanie itp.
Za interpretację uznaje się również transpozycję do innej tonacji albo schematyczną zmianę rytmu. Granice interpretacji wyznacza prawo do integralności utworu stanowiące jeden z elementów autorskich praw osobistych.
Nie można wprowadzić żadnej zmiany w tekście ani w kompozycji.
Opracowanie utworu
- Opracowanie to wprowadzenie zmian w utworze o charakterze twórczym, które skutkują powstaniem nowego utworu, tak zwanego utworu zależnego, np.:
- zmiany w tekście,
- tłumaczenie tekstu,
- całkowita zmiana melodii,
- zagranie utworu na zupełnie innych instrumentach (np. gdy zamiast orkiestry utwór wykonuje zespół rockowy).
Interpretacja w świetle prawa autorskiego
Rozpowszechnianie interpretacji wymaga uzyskania licencji na korzystanie z autorskich praw majątkowych do oryginalnego utworu. Takiej licencji może udzielić ZAiKS w imieniu autora.
Co ważne, wynagrodzenia autorskie pobierane za wykorzystania coverów trafiają do twórcy lub twórców utworu oryginalnego.
Opracowanie a prawo autorskie
Opracowanie to ingerencja w utwór, która wymaga uzyskania zgody na publiczne rozpowszechnianie opracowania od wszystkich jego twórców. Takiej zgody nie da się uzyskać przez ZAiKS, ponieważ wiąże się ona z autorskimi prawami osobistymi, a ZAiKS chroni autorów w zakresie autorskich praw majątkowych.
Po uzyskaniu wymaganych zgód i nagraniu opracowania autor tak powstałego nowego utworu może go zgłosić do ZAiKS-u. Twórca oryginalnego utworu ma prawo uczestniczyć również w tantiemach z opracowania w zależności od swojej decyzji.
Covery na YouTubie?
Kariera Justina Biebera zaczęła się od śpiewania coverów na YouTubie. Czy można zatem nagrywać covery i publikować je bez zgody autora?
Jeśli nie dokonało się zmian w kompozycji czy tekście, to tak. ZAiKS ma podpisaną umowę z YouTube’em i na jej mocy wypłaci tantiemy autorowi oryginalnego utworu za korzystanie z autorskich praw majątkowych do jego twórczości.
Dociekliwi zapytają, czy nagranie wideo coveru nie jest już przypadkiem synchronizacją. Nie, ponieważ nagranie wykonania albo występu na żywo nie uznaje się za synchronizację.
Podsumowanie
- Cover to nowe wykonanie już istniejącego utworu.
- Cover może być interpretacją lub opracowaniem.
- Interpretacja to artystyczne wykonanie, które nie ingeruje w najważniejsze cechy utworu.
- Opracowanie to taka twórcza zmiana utworu, która istotnie wpływa na utwór i powoduje powstanie utworu zależnego.
- Rozpowszechnianie coveru niebędącego opracowaniem wymaga uzyskania licencji na korzystanie z utworu. Licencji w imieniu twórców udziela ZAiKS.
- Rozpowszechnianie opracowania wymaga dwóch kroków:
- 1. Uzyskania zgód od wszystkich twórców oryginalnego utworu. Tego rodzaju zgody nie udziela ZAiKS.
- 2. Uzyskania licencji na korzystanie z autorskich praw majątkowych opracowania. Tę licencję udziela ZAiKS.
- Każdy twórca ma prawo zdecydować, czy chce, żeby dany cover jego utworu był dostępny w Internecie, czy nie.
