Czy wiecie, co zawiera w sobie piosenka, którą słyszycie w swoich głośnikach? I nie mówimy tutaj o kwestiach artystycznych… W tym artykule opowiemy o formalnych elementach składowych, które z dźwięków sączących się z waszych słuchawek czynią nagranie muzyczne, niczym składniki kulinarne tworzące razem gotowe danie..
Zadanie 1: Włączcie swój ulubiony kawałek. Co tam słyszycie?
- Otóż istnieje on na trzech podstawowych poziomach:
- Utworu: niematerialnego komponentu twórczego, „DNA” każdej usłyszanej piosenki. Jest to domena twórców, czyli kompozytorów muzyki i autorów tekstu. Jeden lub kilku twórców skomponowało muzykę, napisało tekst. Uwaga! niekoniecznie twórcy będą potem wykonawcami swojej twórczości!
- Wykonania: konkretnego wcielenia w życie komponentu twórczego zawartego w utworze poprzez np. śpiew czy grę na instrumencie. Jest to domena artystów wykonawców.
- Nagrania: czyli utrwalenia wykonania utworu w postaci materialnej, tzw. fonogramu, który pozwala na odsłuchiwanie wykonania w dowolnym momencie, bądź tzw. wideogramu, jeśli dźwiękowi towarzyszy również sekwencja ruchomych obrazów, które można oglądać przykładowo teledysk. Jest to domena osób, które sfinansowały i zorganizowały proces nagrania danego wykonania do późniejszego odsłuchu lub oglądania, czyli producentów fonogramu lub wideogramu.
Z każdym z tych poziomów wiążą się odrębne kategorie praw chroniących poszczególne grupy osób zaangażowanych w powstanie nagrania utworu muzycznego - prawa autorskie i prawa pokrewne.
📌Poziom utworu: komponent niematerialny, który jest domeną twórców piosenki - kompozytorów i autorów tekstu
Zadanie 2: Sprawdźcie opis piosenki, tak zwane “credits”. Przeczytajcie kto jest autorem tekstu i muzyki. Czy jest to ta sama osoba, która wykonuje dany numer?
Bardzo często twórcy nie są jednocześnie artystami wykonawcami, których słyszycie na nagraniu lub których widzicie na scenie. Jednak należy pamiętać, że mimo tego, że danego twórcy nie słychać lub nie widać to należy przestrzegać jego praw jako osoby, która stoi za utworem, którego wykonanie słyszymy. Mówimy tu o autorskich prawach majątkowych i osobistych.
Więcej o tym przeczytasz tutaj: 👉 Prawa osobiste vs. majątkowe
Pamiętaj, że wszelkie formy korzystania z nagranej muzyki wiążą się z eksploatacją praw twórców, czyli kompozytorów muzyki oraz autorów tekstu.
Za taką eksploatację należy się twórcom odpowiednie wynagrodzenie.
Nie zapominaj również o prawach twórców w przypadku synchronizacji, czyli łączenia muzyki z obrazem.
Więcej o tym przeczytasz tutaj:👉 O co chodzi w synchronizacji?
📌Poziom wykonania i poziom nagrania: wykonanie utworu przez artystów wykonawców nagrane w postaci fonogramu lub wideogramu, za którym stoją producenci
Zadanie 3: Kto jest wykonawcą? Zobacz czy odszukasz również kto jest producentem fonogramu lub wideogramu?
Aby stworzony utwór mógł trafić do twoich uszu, musi on zostać wykonany i utrwalony.
- W tym procesie biorą udział:
- artyści wykonawcy, czyli wokaliści, muzycy, instrumentaliści
- producent, w roli którego najczęściej wciela się wytwórnia - finansuje i organizuje nagranie. Producent to tak zwany właściciel fonogramu lub wideogramu.
Wykorzystywanie nagrania wiąże się z eksploatacją praw zarówno artystów, odpowiedzialnych za wykonanie utworu, jak i producentów zaangażowanych w nagranie tego wykonania. Konkretna wersja utworu wykonana przez artystów w studiu nagraniowym w celu zrealizowania przez producenta i jest chroniona - tym razem mówimy tu o prawach pokrewnych
Więcej przeczytasz tutaj:👉 Prawa pokrewne - krótki przewodnik
Zadanie 4: Czy numer, którego teraz słuchasz istnieje tylko w jednej wersji? Czy może jakiś inny artysta wykonawca nagrał cover tego kawałka?
Cover to przykład dobrze pokazujący, że utwór może funkcjonować niezależnie od jego wykonania i nagrania.
Dana kompozycja i słowa mogą zostać wykonany na żywo przez innych artystów, w innych wersjach. Nie każde wykonanie musi zostać utrwalone w postaci fonogramu lub wideogramu. Niezależnie od formy, jaką ostatecznie przyjmie dany utwór za każdym razem prawa jego twórców muszą być respektowane. Podobnej ochronie podlegają również prawa producenta i artystów wykonawców nowego nagrania.
Podsumowanie
Podsumowując, piosenka, której teraz słuchacie istnieje na trzech poziomach: tego, który jest domeną twórców (niematerialny utwór w postaci kompozycji i tekstu, który chroniony jest przez prawo autorskie); tego, który dotyczy konkretnego wykonania danego utworu (który jest domeną artystów wykonawców, którym przysługuje prawo pokrewne tzw. prawo do artystycznego wykonania); a także tego, który odnosi się do nagrania określonego wykonania utworu (do którego przysługują prawa pokrewne producentom - tzw. prawa pokrewnego do fonogramu lub wideogramu). Ważne jest, aby rozumieć, że między tymi poziomami zachodzą złożone relacje. Utwór jako dobro niematerialne istnieje niezależnie od jego wykonania utrwalonego na nagraniu. Dlatego też w przypadku każdego wykonania utworu konieczne będzie przestrzeganie praw twórców, których wkład stanowi podstawę tego wykonania. Pamiętać należy natomiast, że korzystanie z każdego utrwalonego wykonania utworu będzie wymagało respektowania również praw osób odpowiedzialnych za powstanie wykonania i nagrania.
Dzięki istnieniu praw autorskich i pokrewnych twórcy, wykonawcy i producenci mogą nie tylko czerpać korzyści finansowe z wyników swojej pracy, ale również mieć pewność, że ich będzie ona odpowiednio chroniona. Piosenka, która trafia do naszych uszu, to efekt pracy wielu osób, od pierwszego dźwięku, który pojawia się w głowie kompozytora, po finalne nagranie, które trafia do odbiorców.
